Nieuws

Er komt heel waarschijnlijk een fusie tussen de Loonse steden Tongeren en Borgloon

Beide schepencolleges hebben beslist het proces in gang te zetten om te komen tot een vrijwillige samenvoeging (fusie) van: 2 historische steden met samen 30 kerkdorpen en 42.000 inwoners. Het zou vanaf 1 januari 2025 zijn, na de verkiezingen van oktober 2024; tegen december 2023 moet de oefening rond zijn

Er is alvast een groot financieel voordeel: de Vlaamse regering neemt stuk van stadsschuld over: goed voor 2,8 mio euro

Tongeren heeft ook onderhandeld met Heers en Kortessem maar dat is niet gelukt. Borgloon heeft onderhandeld met Alken, Heers, Kortessem en Wellen maar Heers en Wellen zagen het niet zitten. 

Er komen geen afdankingen van personeel. Ze willen blijven investeren in de kerkdorpen.

Waarom een fusie tussen Tongeren en Borgloon?

Algemeen

• Vlaanderen heeft vandaag 300 gemeenten. Die tellen gemiddeld 22.000 inwoners. Nederland heeft 352 gemeenten die gemiddeld 45.000 inwoners tellen.
• Vlaanderen wil grotere gemeenten. De fusiebonus (onder de vorm van een schuldovername) wordt pas toegekend voor een fusie vanaf 20.000 inwoners (200 euro per inwoner) en is maximaal voor fusies vanaf 35.000 inwoners (500 euro per inwoner).
• Tongeren telde op 1 januari 2021 31.223 inwoners. Borgloon 11.118 inwoners. De fusiegemeente zou samen 42.341 inwoners tellen. Dit voldoet ruim aan de fusiecriteria van de Vlaamse overheid en komt in de buurt van wat in Nederland als een aanvaardbaar niveau beschouwd wordt.
• De nieuwe fusiegemeente is als het ware de bakermat van de geschiedenis van onze regio en van een gebied ver daarbuiten. Tongeren is de oudste en eerste stad van het land met een Romeins verleden. Het was de hoofdstad van de civitas Tungrorum die niet alleen het huidige Limburg maar ook delen van de Provincie Antwerpen, Wallonië, Nederland en zelfs Duitsland en het Groothertogdom Luxemburg omvatte. Borgloon was de hoofdstad van het middeleeuwse Graafschap Loon.
• De nieuwe fusiegemeente omvat twee verstedelijkte kernen en 30 deelgemeenten die (op enkele uitzonderingen na) sterk vergelijkbaar zijn op het vlak van grootte, demografie en ‘eigenheid’.
• Limburg kent twee centrumsteden (Hasselt en Genk) en twee regionale centrumsteden (Sint-Truiden en Tongeren). De nieuwe fusiegemeente zal de grootste regionale centrumstad van onze Provincie worden.
• De nieuwe fusiegemeente wordt op het vlak van inwonersaantallen de 4^de stad van de Provincie.
• Decretaal is bepaald dat als één van de fusiepartners de titel van stad draagt de nieuwe fusiegemeente ook een stad wordt. In deze fusie hebben beide partners de titel van stad. De nieuwe fusiegemeente wordt/blijft dus een stad.

Financieel

• Een fusie mag niet alleen om geld gaan. Een fusie moet vooral inhoudelijk goed zitten. De Vlaamse regering beschouwt de schuldovername als een belangrijke stimulans om tot fusies te komen. Een schuldovername zorgt ervoor dat de nieuwe fusiegemeente onmiddellijk ruimte krijgt om nieuw beleid te voeren. Dit kan gaan om investeringen of om belastingverlagingen.
• De schuldovername zal in het geval van een fusie tussen Tongeren en Borgloon 21.170.500 euro bedragen.
• Deze schuldovername betekent dat er op jaarbasis ongeveer 1,7 mio euro minder aan annuïteiten betaald zal worden.
• De schuld per inwoner bedraagt in :
• Tongeren (rekeningcijfers 2019) : 2.027 euro
• Borgloon (rekeningcijfers 2019) : 1.666 euro
• Op basis van het meerjarenplan evolueert die als volgt :
• Tongeren (in 2025) : 1.753,13 euro
• Borgloon (in 2025) : 1.640,75 euro
• Voor de fusiegemeente zal de schuld per inwoner in 2025 nog 1.223,76 euro bedragen. De totale gecumuleerde schuld zou dan 29 procent lager liggen dan hetgeen in het meerjarenplan in 2025 voorzien was. Dit bedrag per inwoner ligt dan net onder het Vlaams gemiddelde.
• Tongeren is een regionale centrumstad. Regionale centrumsteden kennen een aparte (lees : betere) financiering van uit het Gemeentefonds.
• Per inwoner krijgt Tongeren uit de basisfinanciering van het Gemeentefonds 70,60 euro per inwoner meer. Dit voordeel zal in geval van een fusie ook gelden voor de 11.118 inwoners van Borgloon.
• Voor de fusiegemeente betekent dit een bonus op jaarbasis van 777.307 euro.
• De fusiegemeente zal uit het Gemeentefonds 15.220.884 euro ontvangen (cijfers van 2020). Tegen 2025 zal het bedrag in de buurt van de 18 miljoen euro liggen.
• De kost van de politieke organen en decretale graden. De vermindering van het aantal mandaten betekent een onmiddellijke besparing die op minimaal 350.000 euro kan geraamd worden (ter vergelijking de politieke organen in Tongeren kosten in 2020 afgerond 642.000 euro).
• Bij de fusie zullen er nog 5 decretale graden aanwezig zijn. Op termijn zal door natuurlijke afvloei dit aantal terugvallen naar 2. Ook dit betekent een aanzienlijke besparing.
• De optelsom van lagere annuïteiten, meer ontvangsten uit het Gemeentefonds en een lagere kost van de politieke organen alleen al creëert financiële ruimte op jaarbasis van minimaal 2,8 miljoen euro.
• Daarnaast zijn er in de werking talloze efficiëntiewinsten mogelijk (bijvoorbeeld op het vlak van ICT, gezamenlijk beheer van bijvoorbeeld 2 bibliotheken, 2 woonzorgcentra, 2 culturele centra, …).
• Het totale budget voor goederen en diensten van beide gemeenten samen bedraagt in de begroting voor het jaar 2020 19.363.000 euro. Elk procent van dit bedrag dat bespaard kan worden door de dagelijkse werking samen efficiënter te organiseren levert 193.630 euro op.
• De beschikbare budgettaire ruimte die door de fusie gecreëerd kan worden kan gebruikt worden om :
• • De belastingen te verminderen
  • Te blijven investeren in de twee verstedelijkte kernen en de 30 deelgemeenten van de nieuwe fusiegemeente.
• Een belangrijke conclusie uit het rapport van EY is dat de schuldovername, de schaalvergroting, de toename van de bestuurskracht en de efficiëntiewinsten mogelijkheden bieden voor een toenemende investeringscapaciteit voor de nieuwe fusiegemeente. Aangezien beide steden in het verleden veel geïnvesteerd hebben is het risico op ‘inhaalinvesteringen’ zeer beperkt in Tongeren en beperkt in Borgloon.

Fiscaliteit

Zowel Tongeren als Borgloon hebben een bovengemiddelde belastingdruk in vergelijking met het gemiddelde voor het Vlaams Gewest.

In Borgloon werd in 2019 per inwoner 765 euro aan belastingen geïnd. In Tongeren was dat in hetzelfde jaar 761 euro. Ondanks deze vergelijkbare belastingdruk zijn er aanzienlijke verschillen in de aanslagvoeten in de aanvullende personenbelasting en in de lokale belastingreglementen.

Opvallend is dat de belastingdruk per inwoner niet zo erg afwijkt van die in de gemeenten van de Belfius-cluster. Het gemiddelde in deze cluster bedraagt 754 per inwoner.

Het moet de doelstelling deze belastingdruk te laten dalen richting het gemiddelde voor het Vlaams Gewest.

Personeel

De fusiegemeente zal in totaal 711 personeelsleden tellen (gerekend in koppen, niet in VTE’s). 322 bij het OCMW en 389 bij de stad.

Het moet dus mogelijk zijn de diensten beter te bestaffen. De zogenaamde ‘éénmansdiensten’ behoren hierdoor tot het verleden. Dit zal de dienstverlening te goede komen. Daarnaast zal ook de beleidscapaciteit van de administratieve diensten versterkt kunnen worden.

Alleen al in de stad en het OCMW van Tongeren vertrekken deze legislatuur een 60-tal personeelsleden met pensioen. Door het efficiënter inzetten van personeel na een fusie moeten naar alle waarschijnlijkheid niet alle vertrekkers vervangen worden.

Enkele thema’s

Toerisme

Tongeren en Borgloon hebben in absolute aantallen een gelijkaardig aantal logies maar Borgloon heeft beduidend meer overnachtingen, aankomsten, slaapplaatsen en logies per 1.000 inwoners. Het aanbod is ook meer divers.

Zeker op het vlak van toerisme zijn er win-wins te boeken zoal s de diversificatie in het type van logies en het zoeken van een inhoudelijke aansluiting tussen het aanbod van fiets-, wandel- en cultuur en stadstoerisme. Het dossier van Fruitspoor biedt hier een extra opportuniteit.

Cultuur

Beide steden zetten sterk in op cultuur. Zij geven beduidend meer uit per inwoner dan vergelijkbare gemeenten in de Belfiusclusters. Voor Tongeren was dit in 2019 223,98 euro per inwoner (cfr. cluster 92,24 euro per inwoner) en voor Borgloon 97,82 euro per inwoner (cluster 58,29 euro).

Een fusie kan toelaten nog sterker in te zetten op cultuur en synergiën te zoeken met toerisme.

Ouderenzorg

Een duidelijke win-win is de samenwerking tussen de 2 OCMW woonzorgcentra.

Momenteel wordt de haalbaarheid van een samenwerking tussen de 2 keukens onderzocht. Bedoeling is dat de warme maaltijden voor de twee instellingen in Tongeren bereid worden. Het voorstel zal op korte termijn aan beide besturen voorgelegd worden.

Er is ook de vraag om tot een gezamenlijke directie te komen.

In de hele organisatie zijn opportuniteiten om de werking en de efficiëntie, en dus de zorg voor de residenten, te verbeteren. Zo beschikt Borgloon bijvoorbeeld over een diëtist, Tongeren binnenkort over een psycholoog.

Groen Tongeren vindt de manier waarop de fusie werd aangekondigd niet kunnen: 

Stop met deze aankondigingspolitiek!

De verrassing in de krant vandaag is niet een mogelijke fusie met Borgloon maar de manier waarop dit alweer verloopt.

Groen Tongeren heeft dit bestuur al meerdere malen op de vingers getikt over dit soort van aankondigingspolitiek.

"In april vroegen we in de gemeenteraad op welke manier onze burgemeester de fusiegesprekken wilde aanpakken en op hoe de burger hier mee betrokken wordt. Hij beloofde toen heel plechtig dat de Tongenaar hierin zou betrokken worden. Op de vraag of dit allemaal achter hoek en kant zou gebeuren antwoordde Patrick Dewael ‘Dat is niet mijn stijl.’

Deze fusiegesprekken lopen al maanden. Heers en Kortessem gaven al aan dat ze niet wilden meedoen.

Borgloon is een stadje met een rijk historisch verleden, hetgeen voor onze stad een grote meerwaarde zal betekenen. We moeten het vooral hebben van cultuur en erfgoed.

De consultancy opdrachten van EY en Belfius gaan vooral over de centen. Maar we geloven niet dat je een huwelijk aangaat van achter een bureau. Dertig deelgemeentes onderbrengen in een nieuwe structuur is een project van jaren. Dit beslis je niet zomaar tijdens een vakantie", weet Stijn Scholts, voorzitter Groen Tongeren.

Ruben Stassen “Op een ogenblik dat de meeste mensen met vakantie zijn en er geen gemeenteraden doorgaan komt dit bestuur met zo’n aankondiging. Dit is ver onder de democratische lat door.’