Nadat vele generaties Tongenaren zich de vraag gesteld hadden of de basiliektoren ooit toegankelijk zou zijn om van het schitterende uitzicht te kunnen genieten, is het eindelijk zover. De kerkfabriek, Stad Tongeren en Onroerend Erfgoed zijn akkoord met het ontsluitingsvoorstel van architectenbureau Michel Janssen.
Dit ontwerp
omvat respectvol in het monument geïntegreerde doorgangen, trappen en een uitkijkplatform waardoor een
boeiende beklimming en verkenning van dit gotische Unesco-werelderfgoed mogelijk wordt.
Zowel het adembenemende uitzicht over Tongeren en verre omstreken als de beklimming ernaar toe staan garant
voor een unieke ervaring. Daarnaast creëren we een sterk inhoudelijk verhaal waarin de bezoeker
ondergedompeld wordt in de rijke geschiedenis van de O.L.V.-Basiliek en zijn belforttoren. Wie de toren bezoekt,
maakt kennis met de 4 torenspitsen, de beklijvende beiaard met zijn klokken, de uurwerkmechaniek, de galerij
voor de 7-jaarlijkse toning van de relieken... Bezoekers kunnen kiezen voor een parcoursvol interessante weetjes
en opdrachten op maat van kinderen, jongeren of volwassenen. Kortom: een totaalbeleving.
Het museale parcours vormt dan ook een ideale aanvulling bij de schatkamer en de archeologische kelder op
dezelfde site (Teseum).
Voor de beklimming zal gebruik gemaakt worden van trappen. De integratie van een lift is onderzocht maar is
helaas niet mogelijk door de historische structuur van de gotische toren en de posities van de beschermde
beiaard, de klokken, de uurwerkmechaniek en de gewelven. In het eerste deel van het parcours neemt de bezoeker
de bestaande stenen spiltrap tot op de hoofdzolder van de kerk. Onderweg krijgt hij een uniek zicht op de
bovenzijde van de stenen gewelven en op de imposante houten dakstructuur. In het tweede deel zal de bezoeker
via nieuwe loopbruggen en trappen de toren bestijgen. De huidige, steile 20ste
-eeuwse metalen diensttrappen en
ladders worden vervangen voor een vlotte toegankelijkheid met veel tussenbordessen en rustpunten voor de
bezoekers. De nieuwe ingrepen gebeuren in een sobere vormgeving in staal en hout met veel respect voor het
historische gebouw.
Het versleten stompe torennooddak uit 1907 wordt vervangen door een waterdichte afdekking en een
bezoekersplatform met een adembenemend panoramisch uitzicht op de regio. Dit bezoekersplatform wordt
geïntegreerd achter de bestaande neogotische stenen borstweringen en zal niet zichtbaar zijn vanuit de stad.
Aan de hand van infopanelen en allerlei relicten zoals de authentieke koperen windhaan van het vroegere
torendak en de originele maquette van de ooit geplande -maar niet gebouwde- neogotische torenspits wordt het
boeiende verhaal van de toren aan bezoekers verteld. De bezoeker wordt ondergedompeld in de geschiedenis van
de restauratiewerken aan de hand van de meest moderne presentatietechnieken. Een speciaal ontwikkelde
soundscape met projecties versterkt de beleving.
Ervaar Tongeren vanop de top van dit statige belfort.
Technische restauratie
De aanzet tot de opstart van dit dossier was niet alleen de wens tot ontsluiting van het belfort, maar ook de zeer
slechte constructieve toestand van de torengevels en de kerkdaken. De mergelstenen gevels en beeldhouwwerken
zijn plaatselijk verpoederd en onderdelen afgebroken met gevaar voor vallende stenen op het Marktplein. Ook een
aantal stenen borstweringen en kroonlijsten zijn onstabiel door verroeste ijzeren ankers. De dakbedekkingen en
goten van de kerk verkeren eveneens in een erg slechte toestand. Na tientallen jaren van noodherstellingen is een
grondige restauratie van de torengevels en de kerkdaken absoluut vereist om dit gotische topmonument te
vrijwaren voor de toekomst.
Kostprijs
De geraamde kostprijs (incl. BTW) bedraagt 4,2 miljoen EUR waarvan ongeveer 2,7 miljoen EUR via een
erfgoedpremie gefinancierd wordt door de Vlaamse Overheid.
Timing
Gepland wordt om de aanbesteding van het project in het voorjaar van 2020 uit te voeren zodat de werken na de
kermis van september 2020 kunnen starten. De voltooiing van de toren is voorzien in het najaar van 2021.
