Tussen 1984 en 1987 vonden in het toenmalige Meeuwen-Gruitrode verschillende opgravingen plaats. De vondsten bleven eigendom van de gemeente. Een selectie ervan is al jarenlang te zien in de vaste collectie van het Gallo-Romeins Museum.
De gemeenteraad van Oudsbergen besliste recent om de vondsten aan Tongeren over te dragen. Tijdens de gemeenteraad van gisteren aanvaardde Tongeren formeel de schenking. Het Gallo-Romeins Museum voegt zo definitief een aantal topstukken toe aan zijn collectie.
Keltische elitegraven en Romeinse offergaven (Wijshagen)
In de periode 1984-1987 organiseerden de toenmalige gemeente Meeuwen-Gruitrode en de Nationale Dienst voor Opgravingen verschillende opgravingscampagnes in het gehucht De Rieten (deelgemeente Wijshagen). De plek staat bekend om zijn nog duidelijk zichtbare Keltische grafheuvels.
Onder die grafheuvels vonden archeologen onder andere de inhoud van drie elitegraven uit de 5de-4de
eeuw v.Chr. De vondsten zijn uniek voor België. Ze getuigen van contacten tussen vooraanstaanden uit onze regio met die van verderaf gelegen gebieden. Eén graf bevatte een cista a cordoni, een geribd bronzen vat, cilindrisch van vorm. Waarschijnlijk kwam het uit Zuid-Europa. In dat graf werd ook paardentuig aangetroffen: bronzen sierelementen voor het hoofdstel en een ijzeren bit. Twee andere graven bevatten een situla, een ander type bronzen vat, afkomstig uit de regio aan de rivier Ticino, op de grens van Zwitserland en Noord-Italië. In het Keltisch kerngebied in Centraal-Europa dienden een cista of situla als mengvat voor het aanlengen van wijn. In onze regio werden ze gebruikt als urne.
Het Gallo-Romeins Museum toont de grafensembles sinds begin van de jaren 1990. Ze behoren tot de topstukken van het museum.
De Keltische elitegraven werden de afgelopen jaren opnieuw onderzocht door een team onder leiding van prof. Nico Roymans (Vrije Universiteit Amsterdam). De resultaten van het onderzoek worden in de loop van het jaar verwacht. Het Gallo-Romeins Museum zal de nieuwe bevindingen in de huidige opstelling verwerken.
Naast de elitegraven zijn er nog een veertigtal eenvoudige graven uit dezelfde periode. Ook die worden eigendom van Tongeren.
Eveneens in De Rieten vonden de archeologen ongeveer 450 Romeinse bronzen voorwerpen (mantelspelden, armbanden, munten, …). Ze werden er in de 1ste/2de eeuw n.Chr. geofferd op een zogenaamde cultusplaats. Ook van deze objecten toont het Gallo-Romeins Museum een uitgebreide selectie in de huidige opstelling. Ook dit ensemble schenkt Oudsbergen aan Tongeren.
Mesolithische werktuigen (Meeuwen)
Bij de schenking door Oudsbergen horen ten slotte ook honderden artefacten uit vuursteen. Ze werden in 1986-1987 opgegraven in Meeuwen ‘In den Damp’. Dat gebeurde door de gemeente en het Labo voor Prehistorie van de KU Leuven. De plek werd in de jaren 2000 ook onderzocht door het Agentschap Onroerend Erfgoed.
De vondsten dateren uit het laatmesolithicum (5000 – 4500 v.Chr.) en getuigen van (jacht)kampen van groepen jagers-verzamelaars. Het Gallo-Romeins Museum heeft sinds 2024 een deel van de collectie in bruikleen. Ook hiervan zijn een aantal stukken te zien in de huidige opstelling.
Schepen van Cultuur , An Christiaens: “De stad Tongeren is erg blij met deze schenking. We nemen onze verantwoordelijkheid op om de unieke ensembles professioneel te bewaren. We blijven ook investeren in het wetenschappelijk onderzoek ervan.”
Patrick Dewael, burgemeester: “We zijn vereerd met deze schenking. De overdracht geeft aan dat het Gallo-Romeins Museum veel vertrouwen geniet. Het zet zijn status van belangrijkste archeologisch museum in Vlaanderen extra kracht bij.”
Schepen van Toerisme in Oudsbergen, Hanne Schrooten: “We schenken deze vondsten graag aan het Gallo-Romeins Museum, zodat ze op een professionele manier bewaard en beheerd kunnen worden. Aan het archeologisch park De Rieten in Oudsbergen verandert er voor alle duidelijkheid niets. Wat je vandaag in De Rieten ziet, zijn replica’s van de vondsten uit de jaren 80. We zijn ook overeengekomen met het museum dat wij de vondsten mogen lenen wanneer we een tijdelijke tentoonstelling of expo willen organiseren.”
